Alzheimer Hastalarına Bakım Verenler için Pratik Öneriler

Alzheimer Hastalarına Bakım Verenler için Pratik Öneriler

 

alzheimer-belirtileriBAŞKA BİR YOL DENEYİN

 

Alzheimer hastası olan bir kişiye bakarken yapacağınız en önemli şey sizin ve demanslı kişinin bu kötü durumla en iyi şekilde başa çıkmaya çalışmak olacaktır. Bu olmasını kimsenin istediği ya da olacağını tahmin ettiği bir durum değildir.

Unutmayın ki, her demanslı kişi ve her bakıcı farklıdır. Uyum sağlamak, yaşamı devam ettirebilmenin anahtarıdır. Bir iş bir yolla yapılamıyorsa başka bir yol deneyin. Ancak her şeyden önce kendinize bu işin yapılmak zorunda olup olmadığını sorun. Kişi yemeğini kaşıkla rahatça yiyebiliyor ama çatal bıçak kullanmakta zorlanıyorsa bu sorunla uğraşmayın. Değişiklikleri kabul edin. Şapkalarıyla uyumak istemelerinin kimseye bir zararı yoktur!

 

Mizah duygunuzu korumaya çalışın, bu sayede birçok krizi daha rahat atlatabilirsiniz. Durumun komik taraflarını değerlendirmek kişiyle alay etmek değildir.

 

Mümkün olduğu kadar özgürlük sağlayan bir ortam yaratmaya çalışın. Ancak unutmayın ki aklı karışık kişiler çoğunlukla sabit, tahmin edilebilir, basit ve alışıldık bir rutine ihtiyaç duyarlar. Bu rutinleri sadece işe yaramıyorlarsa değiştirin. Bu tip durumlarda, problem çıktığı zaman farklı bir yaklaşım deneyin. Demanslı kişiler için şaşmaz bir kural yoktur ancak bazıları için bazen işe yarayacak birçok farklı şey vardır.

 

 

DENGEYİ KORUMAK

 

Kişinin beceri ve yeteneklerini mümkün olduğu kadar uzun süre korumasını desteklerseniz hem kendinize hem de baktığınız kişiye büyük bir iyilik yapmış olursunuz. En temel ihtiyaçları için bile başkalarına bağımlı olan bir insanın kendine saygısını koruması çok zordur. İnsanlar kendi işlerini ne kadar uzun süre kendileri yaparlarsa kendilerini o kadar çok değerli hissederler ve hastalık ilerledikçe ortaya çıkabilecek olan acizlik halinden o kadar uzun süre uzak dururlar. Kendileri için ne kadar çok şey yaparlarsa, onlar için yapmanız gerekenler o kadar azalacaktır.

 

Diğer yandan kişinin her şeyini kendisinin yapmasını istemek de, daha önce kolaylıkla yapabildikleri işleri başaramamanın verdiği stres utanç duygusundan kaçınmak için daha az iş yapmalarına neden olarak ters etki yaratabilir.

 

Bu noktada dengeyi korumak önemlidir. Kuracağınız denge, bütün işleri üzerinize alıp kişinin her şeyini kendinizin yapması noktasıyla hastalığın öncesinde başarıyla yaptıkları işlerin hepsini yine yapmalarını beklemek noktası arasında bir yerdedir.


 

Bu denge nasıl kurulur? Huzurlu, sakin ve baskısız bir ortam kişinin becerilerini en iyi şekilde kullanmanıza olanak sağlar. Kişi gergin, üzgün ya da telaşlı olduğunda kalan becerilerini de kullanamayacaktır. Huzurlu bir ortam sağlamanın bir parçası kişiye bir işi en az yardımla başarabileceği kadar uzun süre tanımaktır. Kişi yavaş ve ne yapacağını bilmez haldeyse içinizden işi devralmak gelebilir ancak bunu yaparsanız kişinin becerileri kullanılmaması yüzünden gerileyecektir. Daha kolay ve çabuk olması için kişiyi kendiniz yedirmeyi ya da giydirmeyi tercih edebilirsiniz ancak kişinin becerilerini mümkün olduğu kadar uzun süre koruyabilmesi için geriye çekilmek, daha fazla zaman tanımak, yeteri kadar yardım etmek, kişiyi işi bağımsız şekilde bitirmesi için cesaretlendirmek ve böylece bir miktar başarı duygusu hissetmesini sağlamak gerekir. Kişinin becerileri dalgalandıkça vermeniz gereken yardım miktarı günden güne değişecektir. Bütün işi üzerinize almak yerine mümkün olan durumlarda demanslı kişinin işi tamamlamasına yardım edecek kadar destek verin.

 

Bu durumlarda “Senin için yapayım” yerine “Sana yapmanda yardım edeyim.” şeklinde bir yaklaşım tavsiye edilmektedir. Bu yaklaşım kişinin kendine saygısının ve itibarının çoğunlukla kaybolduğu durumlarda bir miktar itibar hissetmesini sağlayacaktır.

 

Bazen demanslı kişinin bağımlılığını küçük bir çocuğunkine benzetebilirsiniz. Bu kişinin bir yetişkin olduğunu ve daha önce bağımsızlığı ve başarıyı yaşadığını aklınızdan çıkarmayın. Kişi belli bir noktada yetişkinlerin tamamlamakta hiç güçlük çekmeyecekleri işleri başaramamanın verdiği utancı hissedebilir.

 

Demanslı kişi (örneğin büyük bir sosyal toplantı, başkaları için yemek hazırlama, yalnız başına alışverişe çıkma gibi) başarısızlığın kaçınılmaz olduğu açık olan işlerden uzak tutulmalı ancak hala sahip olduğu becerilerini kullanarak (örneğin birkaç eski arkadaşla sohbet etme, patates soymaya yardım etme ya da birlikte alışverişe çıkma gibi) başarabileceği işlere yöneltilmelidir. Kişinin itibarını kaybettiği duygusu becerilerinin hem altında hem de üstünde işler yapmasından kaynaklanır. İkisinin ortasındaki denge noktasını bulmak her zaman kolay değildir ve bu nokta zamanla mutlaka değişecektir ama bunu aramaya değer.

 

Kişiye yiyecekleri, giyecekleri, oturacağı yer ve dışarıya çıkmak istediği zaman gibi (en fazla üç opsiyonlu) basit seçenekler sunun. Demanslı kişi hayatının ne kadar çok kontrol edildiğini hissederse o kadar aciz hale gelir.

 


Hayatı kolaylaştırmak

 

 

İLETİŞİM

 

İletişim kurmak iki yönlü bir süreçtir. Demanslı kişinin ne söylemek istediğini nasıl anlayabilirsiniz? Söylemek istediklerinizi nasıl ifade edebilirsiniz? Demanslı kişilerle iletişim kurmak sıklıkla iki tarafın da diğerinin ne söylediğini anlamadığı tekrarlar ve karışıklılıklarla doludur.

 

İlk adım algı eksikliğinin mümkün olduğu kadar eksiltilmesidir. Kişi bahsettiğiniz çiçekleri gerçekten görebiliyor mu (ve tepki vermiyor mu)? Mutfaktan ona seslendiğiniz zaman sizi duyabiliyor mu? Artritli parmakları masada duran çatalı hissetmesini zorlaştırıyor mu? Uygun gözlükler ve işitme cihazları bu konuda yardımcı olabilir. Bu konuda yapılabilecek bir şey kalmadıysa bakıcılar en azından arkadaki sesleri minimuma indirerek ziyaretçilerden kişi sağırsa tek tek ve belki daha iyi duyan kulağına doğru konuşmasını (bağırmamasını) isteyebilir. Kişi görme zorluğu çekiyorsa ziyaretçilere onun görebileceği mesafede oturmaları gerektiğinin söyleyebilirsiniz. Bir duyusu yetersizleşmişse diğerlerini kullanın. Kişi sağırsa resim göstermek ya da belli kelimeleri yazmak iletişim kurmayı kolaylaştırabilir. Dokunma özellikle yararlıdır; kişinin dikkatini korumasını sağlar, onu rahatlatır ve sıcaklık ve şefkat gibi duyguları açıkça gösterebilir.

 

Demanslı kişiler şaşırtıcı biçimde çoğunlukla, mesajlarımızı sözlerle değil (duruşumuz, yüz ifademiz, ses tonumuz gibi) söyleme biçimimizle verdiğimiz beden diline karşı hassastırlar. Bir insan hakkındaki ilk izlenimimizi beden diline dayanarak oluştururuz. Demanslı kişiler aşina olmadıkları kişilerin kim olduklarını öğrenmekte zorluk çektikleri için ilk izlenimlerini çoğunlukla tekrar tekrar oluştururlar.

 

Yüzlerinde sıcak bir gülümsemeyle yavaş ve sakin bir şekilde önden yaklaşan ziyaretçiler sert bir ifadeyle ve suratsız bir şekilde yaklaşan ziyaretçilerden daha hoş karşılanacaktır.

 

Demanslı kişinin beden dili size kelimelere dökemediği duyguları hakkında ipuçları verebilir. Gergin ve içine kapanık mı görünüyor? Yüzünde küskün ve mutsuz bir ifade mi var? Huzursuz mu görünüyor, devamlı kıpırdanıyor mu? Karşınızdaki kişinin yüzüne ve gözlerine bakmak normal bir sohbetin parçası olduğu için göz teması kurup kuramamanız kişinin dikkatini çekip çekemediğinizi anlatır.

 

Sözlü iletişim kurmakta zorlanıyorsa bir konuşma terapistinden alacağınız tavsiyeler yararlı olabilir.


 

Kendinizi ifade edebilmek için kısa cümleler kurarak yavaş konuşun. Kişinin size cevap vermesini bekleyin böylece konuşmaya devam etmeden önce kişinin sizin ne söylediğinizi anlayıp anlamadığını kontrol etmiş olursunuz; demanslı kişilerin cevap vermesi bazen daha uzun sürer. Kendinizi söylediklerinizin anlaşılması için birkaç kere tekrar etmeye hazırlayın. Elinizde ikinizin de görebileceği somut bir eşyanın olması kişiye sohbetin konusunu hatırlatabilir. Eğer akrabalarınızdan bahsediyorsanız önünüze onların bir resmini alın, havadan bahsediyorsanız birlikte pencereden dışarıya bakın. Günlük olaylar hakkında yorum yapın; kişiye öğle yemeği için ne pişirdiğinizi söyleyin, ona öğleden sonra kimin ziyarete geleceğini hatırlatın, o akşam televizyonlarda hangi programların olduğunu sayın. Olan biteni takip etmelerine yardım edin. Anlamlı bir şekilde günü ve saati hatırlatın: “Bugün günlerden Salı, saat 10’da bir otobüs seni gündüz bakımevine götürmeye gelecek.”

 

Farklı anıları canlandırmak için fotoğraflar ve hatıralık eşyalar kullanarak geçmişten bahsedin. Bu, kişiyi geçmişte yaşamaya yönlendirmekle aynı şey değildir. Kişiye bir fotoğraf gösterip “Bunu hatırlıyor musun, hani şunları yapmıştık…” diyebilirsiniz. Kişinin gençlik zamanlarına ait bir şarkı da hafızalarını ve anılarını canlandırabilir.

 

Kişinin söylediklerini anlamlandırmaya çalışın, çoğunlukla kelimeleri karıştırırlar ya da duygu ve düşünceleri ifade etme becerileri tamamen kaybolmuş olabilir. Söylediklerinin özünü anlamaya çalışın ve buna cevap verin. Anlatmaya çalıştığı konu eski günler hakkında bir düşünce ya da güncel durumla ilgili bir duygu etrafında dönüyor olabilir. Doğru yoldaysanız bir gülümsemeyle ödüllendirilebilirsiniz, değilseniz dinlemeye devam edin.

 

Kişiyi yıllardır tanıyan bakıcılar onun başkalarına düzensiz ve karışık gelebilecek konuşmalarını anlamlandırabilirler. Onlar kişinin geçmişini, bahsettiği olaylar bilmekte ve kelimeler ve beden dilinin altında yatan duyguları tanımaktadırlar. Uzun süren bir çabanın sonunda kişinin anlatmaya çalıştığı şeyin özünü kavramak hem bakıcı hem de demanslı kişi için büyük mutluluk verici bir başarı duygusu olabilir.

 

İleriki dönemlerde demanslı kişinin kurduğu iletişim yalnızca bir gülümseme ya da bir dokunuş olabilir. Bütün dönemlerde insan iletişimi son derece önemli bir ihtiyaçtır. Çift taraflı bir iletişimin kurulabilmesi için kişinin problemlerinin elverdiği yollar bulmak çok zor ve yorucu olabilir ama bu gayrete değer.

 

 

GİYİNME

 

Demanslı bir kişi kendi başına tamamen giyinemese de bu işin belli parçalarını yapabilir. Bazıları kıyafetleri iç çamaşırları, giysiler, çoraplar ve ayakkabılar şeklinde giyme sırasına göre yerleştirildiğinde bu işin altından kalkabilirler. Bazıları ise bazı işler için hatırlatıcı notlara, bazı işler için de yardıma ihtiyaç duyarlar. Hastalık ilerledikçe bu durum değişir.


 

Gece üzerindekileri çıkarttığı zaman kıyafetleri odasından çıkartın. Kişi hangilerinin temiz hangilerinin yıkanması gerektiğini karıştırabilir.

 

Giysiler gerekli olan şekillerde basitleştirilebilirler; örneğin kolay giyilen ayakkabılar, önden bağlanan giysiler, daha büyük fermuar uçları ve daha az düğmeli giysiler kullanmak giyinmesini kolaylaştıracaktır. Düğmeleri ilikleyemeyen kişiler yapışkanlı bağları olan kıyafetleri daha rahat kullanacaklardır. Özellikle kişi yemek yerken üstünü kirletiyorsa ya da altına kaçırıyorsa kolay yıkanabilen ve ütü gerektirmeyen kıyafetler daha uygundur.

 

 

EGZERSİZ

 

Fiziksel egzersiz herkese gereklidir ama bazen demanslı kişiler söz konusu olduğunda ihmal edilir. Unutmayın ki, gündüz fiziksel olarak aktif olan bir kişinin gece uyuması daha kolaydır!

 

Özellikle dışarıda, temiz havada yürümek iyi bir egzersizdir. Geçmişte dans etmekten hoşlanan kişiler genellikle bu yeteneklerini korurlar ve müzik çoğunlukla en ağır şekilde yetersizleşmiş hastaya bile ulaşabileceğiniz en iyi yoldur. Daha hareketsiz ve halsiz kişiler de bir sandalyede oturarak sizin yaptığınız hareketleri tekrar edebilirler.

 

 

HİJYEN

 

Birçok demanslı kişi temiz olmaktan ve güzel giyinmekten son derece gurur duyarlar. Bazıları yıkanmayı ya da tıraş olmayı unuttukları için nazik hatırlatmalara ihtiyaç duyarlar. Düzenli bir rutin bu tip işleri yapmaya devam edebilmelerini sağlayacaktır. Kişi bir işi kendi başına halledemiyorsa bile gerektiğinden fazla yardım etmeyin. Teşvik edilirlerse kendi başlarına yardım gerektirmeden tamamen yıkanamasalar bile adım adım yıkanabilir. Sabunu, sabunluğu ve havluyu sıraya dizerek onun yıkanma düzenini hatırlamasına yardım edebilirsiniz.

 

Emniyet açısından yıkanma ve tıraş olma konularında başlarında birisinin beklemesi gereklidir. Kişiyi kendiniz yıkamak ya da tıraş etmek yerine yanında bulunmak yeterli olacaktır. Su sıcaklığı ve yüksekliğinin kontrol etmek ve kaymayan bir banyo paspası yerleştirmek akıllıca olacaktır. Kişi küvete girmek ve çıkmak konusunda zorlanıyorsa sosyal servislerden ya da hastanedeki mesleki terapistten alınabilecek başka yardımcı aletler işe yarayabilir.

 

Bazı aileler bütün gün evde oturmak yerine gündüz bakımevi gibi başka insanları görebilecekleri bir yere giden hastaların kendi bakımlarıyla ilgili işlerde işbirliği yapma konusunda daha olumlu olduklarını gözlemlerler. Kişi temiz olduğunda ve güzel giyindiğinde ona iltifat ederek hijyenin güzel bir şey olduğunu gösterin. Yeni bir saç modelini ya da kıyafeti takdir edin. Temizliğini eleştirmek ya da kişiye banyo yapması ya da üzerini değiştirmesi için devamlı söylenmek onu bu konuda daha alıngan ve inatçı hale getirecektir.


 

Demanslı bazı hastalar banyoya girmekten korkabilirler. Banyo yapmayı mümkün olduğu kadar eğlenceli bir hale getirmek kadar tazyiksiz su kullanmak da işe yarayabilir. Sevdiği sabunları, kokuları kullanın ve banyonun sıcak ve rahat olduğundan emin olun. Kişi altına kaçırdığı ve bunun ortaya çıkmansın vereceği utançtan kaçmak için banyoya girmeyi reddediyor olabilir. Bu durumda sıradan bir tutum takınmalısınız. Kişiyi suçlamak ya da onunla dalga geçmek sadece utanç duygularını artırır ve bu süreci daha da zorlaştırır.

 

 

TATİLLER

 

Bakıcıların düzenli olarak tatil yapmaya ihtiyaçları vardır. En ideali sizin yokluğunuzda kişiye bakması için kişinin iyi tanıdığı birisini bulmaktır. Bunu yapamıyorsanız, yerel sosyal servisler ya da doktorunuz bir hastanede ya da bakım evinde kişinin siz yokken kalabileceği bir yatak ayarlayabilirler.

 

Genellikle demanslı kişiyi birlikte tatile götürmek mantıklı değildir çünkü durumun ve çevrenin yabancılığı kişiyi daha da rahatsız eder. Bir devre mülk dairede ya da evde ev ortamını yaratmanız ve basit ve alıştığı rutinlere devam etmeniz mümkün olabilir ancak bu da sizin için bir tatil olmaz.

 

Özel organize edilmiş grup tatilleri işe yarayabilir. Örneğin Alzheimer’s Disease Society demanslı kişilerin ve bakıcılarının Winged Fellowship tarafından işletilen ve birçok kişinin dinlendirici ve eğlenceli bulduğu özel donanımlı merkezlerde tatil yapabilmeleri için sponsor olmaktadır. Bu tür tatillerin ayrıntıları için ulusal şubemizle bağlantıya geçiniz.

 

 

HATIRLATMA ARAÇLARI

 

Hepimiz saatlerin, takvimlerin, ajandaların ve gazetelerin verdiği bilgiye dayanıyoruz. Unutkan kişiler zayıf hafızalarıyla başa çıkabilmek için bu tip yardımcılara daha çok ihtiyaç duyarlar. Mesaj panoları, takvimler, listeler, isimler ve adresler gibi bilgi alabilecekleri kaynaklar sunmaya çalışın. Kişinin kolayca görebilmesi için tanıdığı eşyaların, resimlerin, dergilerin, televizyonun ve radyonun yerlerini değiştirmeyin. Bütün duvar ve kol saatlerinin aynı saati göstermesi ve takvimlerin eksiksiz ve güncel olmaları gerekir.

 

Kişinin görebileceği bir yere o günün işlerinin bir listesini asmak yararlı olabilir. Kişiyi listeye başvurması için teşvik edin ve her iş yapıldıktan sonra yanına bir işaret koyun. Bütün takvimler açıkça o günün tarihini göstermelidir, belki geçen günlerin üzerini çizebilirsiniz. Ancak zaman konusunda kişiyi endişelendirmekten kaçının.

 

Bazı aileler eşyaların üzerine isimler ve çizimler asmanın kişinin isimleri ve etrafını tanımasına yardımcı olduğunu görmekteler. Örneğin, uygun isimlerle yatak odasının kapısına bir yatak resmi asmak ve tuvaletin kapısına bir klozet resmi asmak genellikle işe yarar. Okunaklı bir yazı ve parlak renkler kullanın. Küçük harfler genellikle büyük harflerden daha kolay algılanırlar.

 

Aile üyelerinin ve arkadaşlarının üzerinde isimleri bulunan resimleri bazen demanslı kişilere bu insanların ve kendilerinin kim olduklarını hatırlamalarına yardım ederler. Yalnız yaşayan bir demans hastasına hizmet veren birçok kişi varsa, her birinin işaretleyeceği bir liste kişiye kimin geldiğini ve başka kimin geleceğini hatırlatır ayrıca yakınlarının kişinin aldığı yardımı takip etmelerini sağlar.

 

Kişiyi evde yalnız bırakıp dışarı çıkmanız gerekiyorsa nereye gittiğinizi ve ne zaman döneceğinizi belirten bir not yazın ve görebileceği bir yere bırakın. Eğer mümkünse yokluğunuzun da rutinin bir parçası olduğu düzenli bir program oturtun.

 

 

EĞLENCE

 

Zihinsel egzersiz fiziksel egzersiz kadar önemlidir. Kişinin daha önceleri hoşlandığı etkinlikler ve hobiler kişiye artık çok karmaşık gelebilir ve dikkat aralığı daha kısa olduğu için yapılan etkinlikler yarım saatten fazla sürmemelidir. Bazı etkinlikler basitleştirilebilir ya da biraz yardım ve denetimle devam ettirilebilir. Domino ve bingo gibi yetişkin oyunları daha basitleştirilerek oynanabilir, el işleri ya da resim yapmak gibi etkinlikler daha kabataslak bir hale getirilebilir ve daha acemice yapılabilir ancak yine de üretici ve eğlenceli işler olurlar. Reçel ya da turşu yapmak, kek pişirmek gibi işler denetim ve teşvik gerektirebilir ama yine de yenilebilir ürünler elde edilebilir!

 

Müziğin paha biçilmez değeri vardır. Demanslı kişinin önceleri sevdiği eski şarkıları ya da müziği çalın ve birlikte söyleyin. Bazı kişiler şarkı söylemeyi konuşmaktan daha iyi becerirler. Bazıları seyrettiğinin farkında değilmiş gibi görünseler de televizyondan hoşlanırlar, bazıları sevdikleri eski filmleri izlemekten hoşlanırlar. Hafıza kaybının etkisiyle hikayeyi takip edememeleri bazılarının ilgisini dağıtır. Ancak eğer gençliklerini yaşadıkları zamanlara ait bir hikayeyi anlatan programlara dikkatleri çekilirse bir miktar ilgi gösterebilirler. Az sayıda hasta ise ekranda gördüklerini gerçeklikten ayıramayabilir ve televizyonu korkutucu bulabilir.

 

Demanslı kişiler ev hayvanlarına, bebeklere ve küçük çocuklara çoğunlukla tepki verir, uygun davranır ve onlarla birlikte olmaktan hoşlanırlar. Aile fotoğraf albümleri de sevilen bir teşvik ve sohbet kaynağıdır. Daha önceleri bahçe işleriyle ya da sporla ilgilenen kişiler bu uğraşlarla hala ilgilenebilirler. Televizyondaki spor programlarını izleyebilirler ve biraz yardımla evde saksıya çiçek ekmek, tohumla domates üretmek gibi bahçe işleri ile ilgilenmek mümkün olabilir.

 

 

GÜVENLİK

 

Kişinin hafızası ve akıl yürütme becerisi geriledikçe günlük işler giderek tehlikeli olmaya başlar. Kişi fiziksel olarak da sağlıksızsa başka tehlikeler de ortaya çıkacaktır. Mümkün olduğu kadar potansiyel risk faktörlerini ortadan kaldırın. Su kaynatma, kibritler, çakmaklar, gazlı fırın ve ocak, ütü, ilaçlar ve temizlik maddeleri birçok evde tehlikeye sebep olur. Çocuklar için üretilmiş önlem malzemelerini de kullanarak tehlikeli eşyaları bir yere kullanabilirsiniz.

 

Kilitleri kaldırarak ya da kapı sürgülerini bantlayarak kişinin tuvalette ya da banyoda kilitli kalmasını önleyiniz.

 

Düşmesine sebep olabilecek paspas, tabure, kablo ve diğer eşyaları ortadan kaldırınız. Halıların yere iyice tutturulduğundan, kişinin destek almak için tutunduğu mobilyaların sabitlendiğinden ve bu iş için yeterince sağlam olduklarından emin olunuz.

 

Özellikle daha genç demans hastaları hala araba kullanabilmeyi isterler. Bu tip durumlarda mutlaka tıbbi tavsiye alınmalıdır. Arabanın hareket etmesinin önlenmesi ya da anahtarların saklanması gerekebilir.

 

Kişi sigara içerken mutlaka denetlenmelidir çünkü yanmakta olan bir sigarayı bir yere koyup unutabilir. Bakıcılar sigaralara ve kibritlere dikkat etmeli ve kişinin ancak başka birisinin yanında sigara içmesine izin vermelidir.

 

Unutkan kişilere ilaç kullanımları konusunda tam sorumluluk verilmemelidir. İlaçlar denetlenemiyor ve aile üyeleri ya da komşular tarafından verilemiyorsa sadece o gün yetecek kadar ilaç bırakın ve tabletlerin ne zaman alınması gerektiğiyle ilgili bir not yazın. Diğer bütün ilaçlar kilit altında tutulmalıdır.

 

 

SOSYAL ORTAMLAR

 

Demanslı kişilerin çoğu özellikle büyük ve gürültülü sosyal toplantılarda zorlanırlar. Bir iki arkadaşını eve çağırmak daha verimli olabilir. Ziyaretçilerin gelmeden önce durumun farkında olmalarından ve bununla başa çıkabileceklerinden emin olun. Demanslı kişiler özellikle geçmişteki olaylar ve anılar hakkındaki sohbetlere katılabilirler. Bu sohbetler sırasında kişinin yetersizliklerinin ortaya çıkmasını önleyin ve konunun ana fikrinden uzaklaştıkları noktalarda ya da bir kelimeyi hatırlayamadıklarında nazik bir teşvik ya da hatırlatmayla yardımcı olun.

 

Kişinin sofradaki becerilerine bağlı olarak dışarıda yemeğe çıkmak mümkün olabilir. Daha önceki sosyal yaşamın bir parçasıysa etraftaki barlara gitmeye devam edebilirsiniz. Özellikle ilaç kullanıyorsa kişinin aldığı alkol çok fazla olmamalıdır. Yine çok kalabalık ya da gürültülü olmayan barları tercih etmeye dikkat edin. Mümkünse bir miktar sorumluluk alabilecek anlayışlı birkaç arkadaşla gidin böylece siz de biraz ara vermiş olursunuz.

 


Zor davranışların üstesinden gelme

 

 

SUÇLAMA

 

Bazı demanslı kişiler “Bana kötü davranıyorsun, eve gitmek istiyorum” diyerek devamlı şikayet edebilirler. Bütün yürekten çabalarınıza karşın sizi eleştirebilirler. Bu tip şeyler olduğunda kırılmanız ve kızmanız doğaldır. Ancak kişinin hasar görmüş beyninin neler olup bittiğini kavrayamadığını kendinize hatırlatın. Bu tip suçlamalar kişinin kafa karışıklığının bir yansıması olabilir. En iyisi böyle sözleri mümkün olduğu kadar duymazdan gelmektir. Kişiyle tartışmayın ya da uzlaşmaya çalışmayın.

 

Neler olduğunu komşularınıza ve akrabalarınıza açıklayın böylece sorunu anlayabilirler.

 

Şüpheler ve suçlamalar aile için üzücüdür. Geçici bakıcıları ve yardım etmek isteyen komşuları uzaklaştırabilirler. Yine tartışmaktan kaçının. Eşyalarının nerede olduğunu hemen unutan bir kişi onların çalındığından şüphelenebilir. Tartışmaya girmeden eşyanın nerede olduğunu gösterin. Bazı demanslı kişiler tanıdıkları insanların kim olduklarını unutabilirler ve evdeki bir yabancının hırsız olmasından korkabilirler.

 

Eve yardıma gelen ve hırsızlıkla suçlanan kişilere bu yanlış fikirleri açıklayın.

 

 

SALDIRGANLIK VE ŞİDDET

 

Demanslı bazı kişiler saldırgan olabilirler ve hatta şiddet kullanabilirler. Çoğunlukla en büyük öfke en yakın akrabaya yöneltilir. Bütün çabalarına rağmen saldırıya uğrayan bakıcı için bu durum üzücüdür. Bu davranışlar ayrıca ev içinde de büyük sorunlara yol açabilir. Özellikle ergenlik çağındaki çocuklar üstesinden gelmekte çok zorlanacakları bu kızgınlığın ve saldırganlığın odağı olurlar.

 

Demanslı kişinin kızgınlığını sağlıklı birisinin kızgınlığı gibi yorumlamayın. Beyni hasarlı bir kişinin kızgınlığı çoğu zaman abartılı ve yanlış tarafa yöneltilmiştir ve yıkıcı tepkinin bir parçasını oluşturur (bkz. aşağıda). Sakin bir tepki vermeye çalışın. Öfkeyle karşılık verirseniz kızgınlık daha da artabilir; tartışmak öfke patlamasını çoğu zaman daha da kötüleştirir. Sevdikleri bir şey yapmayı teklif ederek kişinin dikkatini dağıtabilirsiniz.

 

Kızgınlık çoğunlukla bir şeye gösterilen aşırı tepki olduğundan bu tepkiyi tetikleyenin ne olduğunu bulabilirseniz bunun tekrar yaşanmasını önleyebilirsiniz. Kişiden gerçekçi olmayan isteklerde bulunmak kızgın davranışlara yol açabilir. “Şunu yapma” ya da “Hadi giyin” gibi şeyler söylemek bir patlamaya yol açabilir, sinirlenebilirler ya da sıkboğaz edilmiş hissedebilirler. Aynı sonuçları ilgilerini dağıtarak ve ikna ederek de alabilirsiniz böylece bu patlamalar ortaya çıkmamış olur. Bu tür durumlarda sakin tepkiler vermek kolay değildir; sevdiğiniz birisi tarafından tehdit edilmek, sözlü saldırıya uğramak ve hatta şiddet görmek sizi çok incitir. Tepki vermeden önce içinizden ona (ya da yirmiye…) kadar sayınız.

 

Bu ani durumun üstesinden gelebilmek için bir süre yalnız kalmak ya da birisiyle konuşmak isteyebilirsiniz. Bu durum sizi kızdırdıysa ya da üzdüyse bir arkadaşınıza telefon edin ya da bir komşunuzu oturmaya çağırın. Kişi yıkanma ya da giyinme gibi günlük işler konusunda inatçı davranıyorsa bir arkadaşınızı ya da komşunuzu yardıma çağırmak onu ikna etmenizi sağlayabilir.

 

Bu tip saldırgan tavırlar had safhada ve sık oluyorsa son çare olarak doktorunuz yatıştırıcı ilaçlar verebilir. Kişi ilaçları almayı reddediyorsa bunu doktorun istediğini vurgulamaya çalışın. Alternatif olarak, doktorunuz ilacı suya katılabilecek tozlar gibi daha kolay alınabilir şekilde verebilir.

 

Kişinin hafıza kaybının bir avantaj olduğunu ve öfkeli bir olayı kolayca unutacaklarını unutmayın.

 

 

YIKICI TEPKİLER VE DUYGUSAL BECERİLER

 

Yıkıcı bir tepki kişinin aşırı derecede kızdığı ve üzüntü duyduğu bir başarısızlığa, strese ya da değişikliğe verilen aşırı tepkidir. Bir seferde birçok şey yapması beklenen herkes benzer tepkiler verebilir. Demanslı bir kişi ise basit günlük işler karşısında çok çabuk bunalabilir. 27. ve 28. sayfada özetlenen genel yaklaşımlar stres ve başarısızlığı en aza indirerek bu tip tepkilerin ortaya çıkmasını önleyebilir.

 

Yıkıcı bir tepki ortaya çıktığında sakin kalmaya çalışın ve kişiyi tepkiyi tetikleyen üzücü durumdan sakin ve telaşsız bir şekilde uzaklaştırın. Onunla tartışmayın ya da onu kınamayın. Elini tutarak ve düşük ve sessiz bir ses tonuyla konuşarak onu rahatlatın.

 

Bazı demanslı kişilerin normalde biraz üzücü olabilecek olaylarla alt üst olmasından ya da biraz eğlenceli olaylar karşısında çok mutlu ve hatta kahkahalara boğulmasından duygusal değişkenlik olarak bahsedilir. “Mutsuz olduğum için ağlıyordum” yerine “Ağladığım için mutsuzdum” diyebilirler. Bu, beden dilinin karışıklık yaratabileceği durumlara bir örnektir! Gözyaşları kişinin son derece üzgün olduğunu göstermez. Çok üzgün bir insanın duyguları duygusal olarak değişken bir insanınkilerden daha az değişir. Bu tür durumlar yaşandığında kişinin ilgisini dağıtarak hem çok yorucu hem de utanç verici olabilecek ağlamaları ve gülmeleri kesmeye çalışın.

 

 

TUTUNMA VE TAKİP ETME

 

Demanslı kişiler zaman zaman bakıcılarını odadan odaya bir adım geriden takip ederler. Bakıcı kişinin varlığını hep ensesinde hisseder ve kendine kişisel bir alan yaratamaz. Tutunmanın sebebi kişinin güvensizlik duyguları olabilir. Sizin dönmeyeceğinizi ve anlamadıkları bu dünyada yalnız kalacaklarını düşünmüş olabilirler. Kişiye beş dakika ya da bir işinizi hallettikten sonra döneceğinizi söyleyin. Bu işe yaramıyorsa, sizin biraz kendinize zaman ayırabilmeniz için arkadaşlarınız ve komşularınız gelip kişiyle sohbet edebilirler. Dinlenmiş ve rahatlamış olduğunuz zaman bu tür davranışları daha kolay tolere edersiniz.

 

 

DEPRESYON VE KAYGI

 

Demanslı kişiler üzüldükleri zaman genellikle keyifsiz görünürler. Daha yavaş konuşarak, hareket ederek ve düşünerek “yavaş çekim” gibi görünürler ya da daha içlerine kapanır ve mutsuz görünürler. Bazen de mutsuzluk daha acı verici bir hal alır ve kişi açıkça altüst olmuş görünür.

 

Durumlarının belli bir miktar hayal kırıklığı yaratması doğaldır ancak derin bir umutsuzluk ve devam eden bir depresyon kaçınılmaz değildir. Bu zamanlarda doktorunuza kişinin bu durumunda tedavi edilebilir bir depresyonun etkisi olup olmadığını sorun. Çok ağır hasta olan kişiler bile etraflarındaki insanların ruh halleri konusunda hassastırlar. Ne kadar gizlemeye çalışsanız da evde yaşanan bir gerginlik kişiyi etkileyebilir. Örneğin, eğer bir aile kavgası yaşanmış ve karışmış işler yavaş yavaş normale dönmeye başlamışsa kişi aniden ağlayarak ya da kötü bir şeylerin olacağını hissettiğini söyleyerek tepki verebilir. Bu duygu evin ruh haline gösterdiği gerçek bir tepkidir. Ancak kişi zihinsel yetersizliği nedeniyle duygunun nedenini yanlış yorumlamıştır.

 

Demanslı kişiler saat gibi özel bir nesnenin kaybolmasına çok üzülebilir ve endişelenebilirler. Gerçekte eşya kaybolmamış olabilir ancak eşyanın sizde olduğunu söyleyerek onu rahatlatmaya çalışmak işe yaramayabilir. Zaman gibi birçok şeyin kaybolduğuna dair hissettikleri duygu doğrudur ancak duygunun yorumlanışı doğru değildir.

 

Gerçek olan bu duyguya sevgiyle yaklaşın ve kişiyi böyle hissetmesinin mantıksız olduğuna inandırmaya çalışmayın. Onları rahatsız eden şeyin ne olduğunu açıklamasını istemek ya da bu konuda onunla tartışmak onu daha da mutsuz edecektir.

 

 

YEME

 

Yemek saatleri sürtüşme kaynağı olabilir. Demanslı kişiler bazen yemek yemeyi reddederler ya da biraz önce yediklerini unutur ve tekrar yerler.

 

Yemeklerinizi kişiyle birlikte yiyin ve bir rutin oturtun. Yemek zamanlarında dikkatlerinin dağılmasını engelleyin ve yemesi en az beceri gerektirecek yemekler yaparak sorunu azaltmaya çalışın. Örneğin, birer lokmada yenebilecek küçük et parçalarını yemesi kesilmesi gereken büyük parçaları yemesinden daha kolaydır. Kişi çatal ve bıçak kullanarak yiyemiyorsa yemeği küçük parçalara ayırın ve kaşıkla yemesini önerin. Bütün aletleri kullanmakta zorlanıyorsa örneğin sandviçler, peynirli çörekler, küçük parça balık paneler ve patates kızartması gibi elle yiyebileceği yemekler hazırlayın.

 

Plastik masa örtüleri ve servisler ortalığı temizlemenizi kolaylaştırır. Yarısına kadar doldurulmuş fincan ya da bardaklar içerken bir miktarını dökmesini önler. Kıyafetlerini kirletmemesi için kişiyi önlük ya da peçete kullanmaya yöneltin.

 

Demansın ileriki dönemlerinde olan insanlar yutma güçlüğü çekebilirler ve boğulma tehlikesi geçirebilirler. Yutmayı hatırlatıcı araçlar işe yarayabilir ve az çiğnenecek yemekler çok önemlidir. Yutmayı hatırlatıcı araçlar işe yarayabilir ve az çiğnenecek yemekler çok önemlidir. En iyisi koyu ve yumuşak yiyeceklerdir.

 

Bazı kişiler belli yemekleri severler. Hiçbir şey yememesindense istediklerini yemelerine izin vermek daha iyidir ancak yediklerinin yeterince besleyici olmamasından endişe ediyorsanız doktorunuzdan vitamin ve besin destekleyicileri isteyin.

 

 

KIPIRDANMA

 

Kişi devamlı kıpırdanıyor ve eşyaları kurcalıyorsa ona oyalanacağı bir şey verin. Cebine birkaç bozuk para koymak ya da bir tespih vermek işe yarayabilir.

 

 

NÖBETLER

 

Ağır demans hastası olan kişilerde nöbet görülmesi normaldir. İlk defa bir nöbet görmek çok korkutucu olabilir. Ne olduğu ve ne yapmanız gerektiği konusunda bir fikriniz olmayabilir.

 

Nöbetler beyin hücrelerinden gelen elektrik hareketinin patlamaları sonucunda ortaya çıkar. Kişinin kolları ve bacakları kontrolsüz olarak titremeye başlar ve kişi bilincini kaybedebilir. Burada en önemli şey kendisine zarar vermesini önlemektir. Etrafındaki eşyaları kaldırarak kişinin yere ya da yumuşak bir koltuğa hafifçe düşmesini sağlayın. Ağzına bir şey sokmaya çalışmayın.Nöbetin geçmesini ve titremelerin durmasını bekleyin ve kişinin normal nefes alıp almadığını kontrol edin. Onu yerden kaldırmaya çalışmayın. Nefes alması durmuşsa boğazına bir şey kaçmış olabilir. Eğer durum buysa kişinin çenesini yavaşça kaldırın ve hava yolunu açmak için alnını geriye doğru itin.

 

Kişi ilk kez bir nöbet geçiriyorsa tavsiye almak için doktorunuzu arayın. Bazen kişinin başka bir nöbet yaşaması riskini azaltmak için ilaç verilebilir. Doktorunuz, başka bir nöbet olması durumunda kendisini aramanız gerekip gerekmediğini söylemelidir. Demanslı kişilerin nöbetleri epilepsi nöbetlerine benzer ancak bunlar hastalığın bir parçasıdır ve başka bir bozukluğun ortaya çıktığına işaret etmezler.

 

 

HALÜSİNASYONLAR

 

Bazı demans hastaları olmayan şeyleri görür ve duyarlar. Bu durumlar çok üzücü olabilir.

 

Bunları sizin de gördüğünüzü ya da duyduğunuzu söyleyerek halüsinasyona eşlik etmeyin ya da ortada hiç bir şey olmadığını söylemeyin, kişi gerçekten bir şey gördüğü için bu çabanız boşuna olacaktır. Bunun yerine kişinin duygularına yanıt verin, örneğin “Ben orada yaratık falan görmüyorum ama herhalde seni rahatsız ediyorlar.” deyin. Birçok kişi bunu zapt etme olarak yanlış yorumlamadıkları sürece güvendikleri bakıcılarının nazikçe ellerini tutmalarını rahatlatıcı bulur. Ona “huzursuz olduğunu biliyorum. Elini tutmamı ister misin?” diye sorun. Kişinin daha da huzursuz olmaması için sakin davranın ve her şeyi halledeceğinizi söyleyerek kişiyi rahatlatmaya çalışın. Unutmayın ki bu tür garip ve acı deneyimler kişinin beynindeki hasardan kaynaklanmakta ve kontrollerinin dışında kalmaktadır.

 

Halüsinasyonların ortaya çıkması halinde tıbbi tavsiye alınması iyi olur.

 

 

ALTA KAÇIRMA

 

Demans hastası birçok kişi zaman zaman altına kaçırır. İdrarını tutamama genellikle daha yaygındır. Dışkısını tutamama ise (bağırsak hareketleri) daha az görülmekle birlikte yaşanması halinde başa çıkması daha zordur. Yatak ıslatma ise çoğunlukla kişi gündüz altına kaçırmaya başlamadan önceki zamanlarda ortaya çıkar. Eğer alta kaçırma aniden ortaya çıkmışsa tıbbi tavsiye almak gereklidir; tedavi edilebilir bir enfeksiyon dengesini bozmuş olabilir. Doktorunuz ya da yerel sağlık yetkilileri vasıtasıyla görüşebileceğiniz bir uzman alta kaçırma sorunuyla başa çıkmanız için yollar önerecektir.

 

Kişiye gün içerisinde iki saatte bir, sabah kalkar kalkmaz, yemeklerden sonra ve yatmadan önce tuvalete gitmesi için teşvik etmek ya da bunu hatırlatacak notlar bırakmak birçok kişide kazaları en aza indirmeye yarar. Geceleri yataklarını ıslatan kişiler iki saatte bir uyandırılarak tuvalete götürülebilirler. Kişinin bağırsaklarının çoğunlukla ne zaman çalıştığını anlama çalışın ve düzenli olarak o saatlerde onu tuvalete götürün. Bazen kişiler tuvalete gitmeleri gerektiğinde huzursuz davranırlar ve kıpırdanırlar. Bu tür işaretleri öğrenip ona göre davranmak mümkün olabilir.

 

Yatağı korumak için sürgü çarşafının (ikiye katlanmış ve yatağa yerleştirilmiş normal bir çarşaf) altına plastik bir çarşaf konulabilir. Kişi altına kaçırırsa sadece sürgü çarşafının değiştirilmesi gerekecektir. Sandalye minderleri ve yastıklar yıkanabilir minder yüzlerinin altına naylon kumaş kaplanarak korunabilirler. Bazı durumlarda, beli bir miktar sıvı çekebilecek tek kullanımlık pedler yararlı olabilir. Bunları yerel sağlık yetkililerinden bedava alabilirsiniz, bu konuyu bir uzmana danışın. Ped kullanmak asla tuvalete gitmenin yerini alamaz çünkü devamlı ıslak ve kirli kaldığı için kişinin cildinin yara olmasına ve enfeksiyon kapmasına sebep olurlar. Bu temizliğin yükünü üzerinizden bir miktar atmanız için sosyal servis şubeniz size bölgenizde bu tür bir çamaşırhane olup olmadığını söyleyebilir.

 

Kabızlık bir sorun olabilir ancak unutmayın ki bağırsakların günlük hareketi çok gerekli değildir. Lifli yiyecekler, meyve ve sebze içeren dengeli bir beslenme bu konuda çok yararlı olacaktır. Müshil konusunda tıbbi tavsiye alınmalıdır ve zaman zaman kişinin bağırsak durumunu anlaması için doktorunuz tarafından dahili bir muayene yapılması gerekebilir. Kişinin altını ıslatmasını önleme amacıyla sıvı alımını kısıtlamak başka tıbbi sorunlara yol açacağı için tavsiye edilmemektedir.

 

 

EŞYALARI KAYBETME VE SAKLAMA

 

Demanslı kişilerin eşyalarını kaybetmeleri kaçınılmazdır. Aile mücevherlerinin ve değerli eşyaların kaybolmamaları için göz önünden kaldırıldıklarından (ve mümkünse bir yere kilitlendiklerinden) emin olunuz. Kişisel eşyaları açıkça etiketleyin. Bütün anahtarların bir yedeklerinin olduğundan emin olun. Kullanılmayan dolapları, çekmeceleri ve odaları kilitleyerek muhtemel gizleme yerlerini azaltın. Bazen kişiler eşyalarını saklarlar ve daha sonra elbette nereye sakladıklarını unuturlar. Kişinin özel saklama yerlerini bulmaya çalışın. Bunlar genellikle ayakkabıların içleri, gazetelikler, yatakların ve halıların altlarıdır.

 

 

GECE SORUNLARI

 

Birçok demans hastası geceleri huzursuz olurlar. Evin içinde dolaşabilir ya da dışarı çıkabilirler. Olmayan şeyleri görebilir ya da duyabilirler. En çok ihtiyaç duyduğunuz şey olan uykunuzun her gece bölünmesinden daha huzursuz edici çok az şey vardır.

 

Unutmayın ki insanlar kalktıklarında yönlerini bulamazlar ve bu durum hafıza kaybı olan kişilerde daha ağırdır. İlaçlar kişinin gece uyumasını sağlayabilir. Kişiyi bütün gün uyanık tutmak da gece ve gündüzü tersine çevirmesini önleyebilir. Yatak odasında bir gece lambası bırakın. Diğer odalarda da gece lambaları olması kişinin yönünü bulmasına yardımcı olur. Tuvaletin ışığını açık bırakın ya da yatağın yanına yerleştirebileceğiniz bir lazımlık alın. Kişinin yatmadan önce mutlaka tuvalete gitmesine dikkat ediniz.

 

Aniden uyandırıldığınızda öfkeli davranabilirsiniz ancak yine de sakin kalmaya çalışın, yumuşak ve sessiz bir ses tonuyla konuşun. Aksi halde yıkıcı bir tepkiyi hızlandırmış olabilirsiniz ve gecenin yarısında evdeki herkes uyanmak zorunda kalabilir. Bazen gereken tek şey kişiye hala gece olduğunu hatırlatmaktır ve kişi istekle yatağına dönecektir.

 

Kişinin rahat olduğundan, odanın ne çok sıcak ne çok soğuk olmadığından ve yatağının rahat olduğundan emin olun. Bazen kişiler saat yerine güneşin doğuşunu kalkma saati olarak algıladıkları için yatak odasına asılacak kalın perdeler bu sorunu çözebilir. Zaman zaman yatağına yatmak istemeyen kişiler geniş bir sandalyede ya da kanepede rahatça uyuyabilirler.

 

Demanslı kişiler genellikle geceleri daha kötüleşirler. Bütün gün anlam veremedikleri uyaranlarla savaşmaya çalışmak çok yorucudur ve günün sonunda tahammül sınırları düşmüştür. Siz de çok yorgun olabilirsiniz ve yorgunluğunuzu dikkatsizce gösterebilirsiniz. Kişinin gününü geceleri çok az şey gerektirecek şekilde programlayın. Örneğin, daha rahat olacaksa banyosunu sabah alabilir. Kişiyi belki de başka işler ve televizyon ya da başka insanlar gibi gürültüler rahatsız ediyordur.

 

 

TEKRARLAMA

 

Birçok demanslı kişi aynı soruyu tekrar tekrar sorar.

 

Doğal olarak aileler bunu son derece rahatsız edici bulurlar. Bu davranış büyük ihtimalle hafızalarının zayıflığından ve genel güvensizlik duygularından kaynaklanmaktadır. Unutmayın ki, etraflarında olup biteni tam olarak anlamak kişi için çok zordur.

 

Bu tekrarlar konusunda ne yapabilirsiniz? Kişinin bu ve bunun gibi rahatsız edici davranışlarından biraz uzaklaşabilmek için kendinize yer ve zaman ayırın. Bu uzaklaşma sitenin etrafında yapacağınız canlı bir yürüyüş bile olabilir. Kişinin sorusunu bininci kere yanıtlamak yerine ona her şeyin yolunda olduğunu ve sizin her şeyi halledeceğinizi söyleyin. Kendilerini daha güvende hissetmelerini sağlayın.

 

Bazen cevabı bir yere yazmak işe yarayabilir. Kişi sorusunu tekrarladığında ona cevap vermek yerine kağıdı işaret edin. Onu rahatlattığınız ve sözlü ve yazılı cevap verdiğiniz halde aynı soruyu tekrar tekrar sormaya devam ediyorsa o soruyu duymazdan gelmeye çalışın ve sorduğu zaman başınızı çevirin. Kişi bu soruyu sormadığı zaman ona bolca sevgi ve şefkat gösterin. Sonunda kişi cevap alamayacağını öğrenerek bu soruyu sormayı bırakacaktır ancak bu bir anda olmayacaktır.

 

 

CİNSEL DAVRANIŞLAR

 

Eşlerden biri demansa yakalandığında çiftlerin cinsel ilişkilerinde değişiklikler olabilir. Her durum birbirinden farklıdır ancak cinsel sorunlar bazen çok fazla acı ve huzursuzluk yaratır. Sayfa 21’de demanslı kişinin eşinin nasıl davranması gerektiğini anlatmıştık.

 

Demanslı kişiler bazen çekingenliklerini kaybederler. Başkalarına cinsel amaçlı yaklaşabilir ya da topluluk içinde soyunabilir ya da kendilerini okşayabilirler. Bu tür durumlarda kınayıcı davranmayın. Sakin ve rahatlatıcı olun. Kişinin ilgisini dağıtmaya çalışın ya da onu sessizce oradan uzaklaştırın.

 

Zaman zaman demanslı bir kadının eteğini kaldırması gibi cinsel anlam taşıyormuş gibi görünen bir davranış başka bir şeyin bir işareti olabilir, örneğin kişi tuvalete gitmek istiyor olabilir. Bazen de kişi bir başkasını eşiyle karıştırdığı için ona cinsel amaçlı yaklaşabilir.

 

Garip olan ya da kişinin daha önce göstermediği herhangi bir davranışın hastalıktan kaynaklandığını ve size kasıtlı olarak yöneltilmediğini unutmayın.

 

 

ZAMAN

 

Demanslı kişiler çoğunlukla ne kadar zaman geçtiğini anlama becerilerini kaybederler ve bu çok rahatsız edici davranışlara sebebiyet verebilir. Size tekrar tekrar saatin kaç olduğunu sorabilirler ya da sadece birkaç dakika için gözden kaybolmuş bile olsanız onları saatlerce yalnız bıraktığınızı düşünebilirler. Ya da katıldıkları bir olaydan geldikten hemen sonra ayrılmak isteyebilirler. Normal bir kol ya da duvar saatini anlamıyorlarsa eski moda bir kum saati işe yarayabilir. Yaşlı kişiler genellikle modern dijital saatler yerine geleneksel zaman araçlarına daha alışkındırlar. Açık bir zemini, net rakamları ve farklı boylarda kolları olan bir saatle kişi zamanı anlamaya devam edebilir.

 

 

DOLAŞMA

 

Dolaşma çok yaygın bir sorundur. Demanslı kişiler evden uzaklaşabilir ve yollarını kaybedebilirler. Onu engellemeniz ya da peşine düşmeniz gerekiyorsa bunu açıkça yapmak yerine dikkatini dağıtmaya çalışın. Sakince konuşarak onları korkutmaktan kaçınmış ve yıkıcı bir tepkinin ortaya çıkmasını önlemiş olursunuz.

 

Kolay açılmayan ve farklı kilitler takarak kişinin yalnız başına dışarı çıkmasını önleyebilirsiniz. Yaylı bir kapı mandalı gibi ucuz araçlar bazen yeterli olabilir çünkü hasarlı beyin bu yeni kilidi açmayı öğrenemeyecektir. Başka bir yol da kapının altına kilit yerleştirmektir, kişinin bunları bulması olası değildir.

 

Üzerinde telefon ve adres yazan bir kimlik bileziği ya da kolyesi almak da işe yarar, böylece dışarıda kaybolduğunda onu bulan kişilerin onu eve getirmesi mümkün olabilir. Bunu yapamıyorsanız, kişinin kıyafetlerinin içine gizlice diktiğiniz isim ve adres etiketleri ya da cebine koyduğunuz ve üzerinde gerekli bilgilerin yazılı olduğu bir kart kişin kaybolması halinde kimliğinin saptanmasını kolaylaştırır. Kişiyi ararken insanlara sormanız gerekebileceğini göz önünde tutarak kişinin yakın zamanda çekilmiş net bir fotoğrafının kopyalarını yaptırın.

 

Kişinin heyecanını ve huzursuzluğunu azaltmak ve uyumasına yardımcı olmak için ilaç kullanılması gerekebilir ancak bu mutlaka büyük bir dikkatle ve doktor kontrolünde yapılmalıdır.

 

Sayfa içeriği bilgilendirme amaçlıdır. İlk adım olarak aile hekiminize danışabilirsiniz. 

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir